وزوز – تشخیص و درمان
چه چیز باعث وزوز ( یا صدای زنگ در گوش ) است؟
برای فهم دلیل اصلی ایجاد وزوز گوش، پزشک شما آزمایشات مختلفی را در خواست می دهد از جمله آزمایشات شنوایی. به پزشک در مورد
داروهایی که می خورید اطلاع کامل و درست بدهید چرا که عوارض جانبی برخی از داروها وزوز است. در صورت عدم تشخیص قطعی علت اصلی
وزوز توسط متخصصینی مثل پزشک داخلی یا عمومی ممکن است به پزشک گوش، حلق، بینی و برای تست های شنوایی و عصب گوش به
متخصصین شنوایی شناس ارجاع شوید. در اینجا بررسی های کامل شنوایی انجام شده و وضعیت شنوایی شما در قالب چارت خاصی به نام
ادیوگرام مشخص می شود. در کنار آن ارزیابیهای رادیولوژی مثل ام. آر. ای (MRI) و سی تی اسکن (CTSCAN) انجام می شود تا وضعیت مغز نیز
بررسی گردد.
وزوز چه درمانهایی دارد
اگر یک مشکل با عامل پزشکی وزوز را ایجاد کرده باشد اولین قدم درمان آن مشکل پزشکی است. اما اگر پس از درمان هنوز وزوز به قوت خود باقی
باشد یا اینکه وزوز گوش بخاطر قرارگیری در معرض صداهای بلند ایجاد شده باشد برای کم کردن شدت وزوز یا برطرف شدن آن از گزینه های غیر
پزشکی مختلفی استفاده می شود ( مثل استفاده از صداهای خاص برای حذف نمودن وزوز). برخی اوقات وزوز خود بخود حذف می شود بدون اینکه
هیچ مداخله ای انجام شود. باید بخاطر داشته باشید که اکثر وزوزها جدای از علت پدید آورنده آن ممکن است کم شده یا قطع شوند.
اگر در کنار آمدن با وزوز مشکل دارید باید توسط متخصص مشاوره شوید. اگر دلیل وزوز تجمع جرم گوش باشد پزشک آنرا خارج نموده و مشکل حل
می شود. اگر دلیل آن عفونت گوش باشد داروهایی تجویز می شوند( مثل هیدروکورتیزول برای رفع خارش یا آنتی بیوتیک برای مبارزه با عفونت). در
برخی موارد نادر جراحی توصیه می شود ( مثلاً وجود تومور، کیست یا مواردی مثل اتواسکلروز به معنی سخت شدن استخوانچه های گوش). اگر
دلیل وزوز مشکل در مفصل آرواره ( سندروم مفصل گیجگاهی فکی یا تمپوروماندیبولار) باشد معمولاً شما به متخصص دندانپزشک/ ارتودنتیسیت یا
متخصصین فک ارجاع می شوید.
داروهای وزوز
برای درمان وزوز داروهای زیادی بررسی و مطالعه شده اند. دز کم داروهای ضد افسردگی ( مثل والیوم با نام تجاری دیاپازم و یا الاویل با نام تجاری
آمی تریپتیلین) استفاده می شوند تا شدت وزوز را کم کنند. استفاده از استروئید در کنار داروی ضد افسردگی آلپرازولام در برخی افراد مؤثر است. در
برخی مطالعات نشان داده شده که نوعی هورمون بنام میزوپروستول ( با نام تجاری سیتوتک ) بعنوان ترکیبی سنتتیک از آنالوگ پروستاگلاندین از
نوع E1 ) در برخی موارد مناسب و مفید است. لیدوکائین که در درمان اقسام خاصی از بی نظمی های قلبی بکار می رود می تواند در برخی افراد
وزوز را بکاهد ولی یا باید به داخل ورید تزریق شود و یا اینکه داخل گوش میانی تزریق گردد. اما بخاطر مخاطرات آن چندان کاربرد عمومی ندارد.
سمعک
اگر وزوز همراه با افت شنوایی وجود دارد استفاده از سمعک مفید است. در برخی مطالعات ذکر شده که بکارگیری سمعک در ۲ تا ۴ درصد از افراد
باعث حذف وزوز است.
وسایل و دستگاه های ماسکینگ (پوشش)
وسایلی هستند بنام پوشاننده (ماسکر) وزوز که از نظر ظاهری شبیه سمعک می باشند. این وسایل صداهایی را تولید می کنند که می توانند
صدای وزوز در خود غرق کرده و آنرا پوشانند. برخی از سمعک های دارای ماسکر وزوز هم وجود دارند که در حین کمک به بیمار برای غلبه بر افت
شنوایی می توانند صدای وزوز را نیز بپوشانند.
درمان بازآموزی وزوز
این تکنیک بنام TRT ( Tinnitus Retraining Therapy) شناخته می شود. این تکنیک (TRT) بر توانایی طبیعی مغز در “عادت کردن” یا “خو گرفتن” با
یک پیام (سیگنال) استوار است. وقتی پیامی حالت خو گیری پیدا می کند مغز آنرا به سطح نا خود آگاه یا نیمه هوشیار می فرستد طوری که به
درک خود آگاه یا هوشیار نمی رسد. خو گیری به تلاش یا تقلای آگاهانه یا هوشیارانه نیاز دارد. مردم اکثراً نسبت به بسیاری از صداها خو می گیرند
مثل صدای کولر، تهویه هوا، فن کامپیوتر، موتور یخچال و غیره. آنچه در تمامی این موارد مشترک است آن است که اهمیت چندانی ندارند و بعنوان
اصوات “بلند” درک و تلقی نمی شوند. در نتیجه مغز آنها را غربال و جدا می کند. TRT دو قسمت دارد: فرد در گیر وزوز انواعی از صداهای خنثی را در
هر جا که می رود گوش می کند و برای این کار از وسیله مولد صدا که در گوش قرار می گیرد استفاده می نماید. قسمت دوم آن است که فرد درگیر
وزوز مشاوره رو-در-رو (فرد به فرد) می گیرد. این شکل درمان بین ۱۲ تا ۲۴ماه طول می کشد و در دستان فرد با تجربه بسیار موفق است.
درمان شناختی
نوعی مشاوره است که به بیمار کمک می کند تا عکس العملش را به وزوز اصلاح نماید. اگر این روش با شکل های دیگر درمان (مثل دارو درمانی و
ماسکینگ) همراه و عجین شود بسیار موفق تر خواهد بود.
بیوفیدبک
یک تکنیک تمدد اعصاب یا ریلکسیشن است که با تغییر عکس العمل افراد نسبت به استرس به ایشان کمک می کند که استرس خود را مدیریت و
کنترل نمایند. این روش در برخی افراد کارگر افتاده و مؤثر است.
درمان دندانی
برخی بر این عقیده اند که وزوز می تواند بخاطر مشکل مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) ( یعنی جائیکه استخوان آرواره پایین به استخوان سر درست
در جلوی گوش وصل می شود) پدید آید. این محققان بر این باورند که درمان دندانپزشکی می تواند فرد را از شر وزوز خلاص کند چون عضلات و
اعصاب آرواره ارتباط تنگاتنگی با گوش دارند.
کاشت حلزون
این وسیله در گوش داخلی کاشته می شود و برای درمان ناشنوایی شدید و بالاتر استفاده زیادی دارد. مشخص شده که استفاده از آن در برخی
افراد که وزوز ناشی از افت شنوایی دارند مفید و مؤثر است و باعث تقلیل وزوز می گردد. این دستگاه سیگنالهای الکتریکی را از گوش به مغز می
فرستد. البته جراحی کاشت حلزون صرفاً برای کم کردن وزوز انجام نمی شود و تنها برای غلبه و جبران افت شنوایی به کار گرفته می شود.
درمانهای دیگر
گرچه مکمل های ویتامینه یا سایر درمانهای آلترناتیو و مکمل برای رفع وزوز مفید هستند نباید روش های درمان گیاهی را نیز از نظر دور داشت.
برخی از مردم با استفاده از زنجبیل یا مواد معدنی مثل روی یا منیزیوم به جنگ وزوز رفته اند و البته نتایج متفاوتی بدست آورده اند. در برخی موارد
بکارگیری طب سوزنی، سنگ های مغناطیسی ( مغناطیس درمانی) و هپنوتیزم نیز اثر بخش بوده اند.
چطور می توانیم از وزوز جلوگیری کنیم؟
هر چه در معرض صداهای بلند قرار گیرید احتمال ایجاد افت شنوایی و وزوز گوش زیاد می شود. بهترین راه جلوگیری از این مشکل استفاده از
محافظ گوش و پرهیز از صداهای بلند می باشد. اگر در محیطی کار می کنید که سروصدا زیاد است و در این محیط مجبور هستید با صدای بلندتر
حرف بزنید از محافظ گوش (بنام توپی یا Ear plug) استفاده کنید؛ از منبع صدا فاصله بگیرید؛ در صورت امکان صدای وسیله را کم کنید و هر از چند
گاهی از محیط پر سروصدا خارج شده و به گوشتان استراحت بدهید.